Entrevista
Entrevista
a María Xosé Agra
Entrevistador: Dános vostede o seu consentimento para gravar esta entrevista con fins
exclusivamente académicos?
Maria Xosé Agra: Si.
Entrevistador: Pois, en primer lugar, quen é vostede? onde naceu?
Maria
Xosé Agra: Eu son María Xosé Agra Romero. Nacín o 11 de febrero do 1956 en
Santiago. Son da primeira promoción de
Filosofía e Letras de Galicia. Acabei a carreira no 1978.
Entrevistador: Cal foi a motivación para estudiar a carreira de filosofía? Ten algo
que ver coa súa infancia?
Maria Xosé Agra: O feito de comprender como está composto o mundo e
as temáticas que requiren o exercicio do pensamento interesáronme dende un
principio.
Tiven unha infancia feliz, a cal
disfrutei moito na rúa. Vivín no casco histórico de Santiago, unha realidade
moi diferente á de agora.
Con respecto á motivación, hai
profesores que marcan. Un deles foi o meu profesor de psicoloxía, moi coñecido
e tamén represaliado na escola pública na que estaba. Del saquei o interese
pola psicoloxía de corte filosófica. Houbo tamén materias como Introdución ao
Dereito que me marcaron. O interese polo grego e o latín foi do mesmo xeito debido
a profesoras que tiña naquela época.
Entrevistador: En canto á experiencia universitaria, pode proporcionarnos un análisis en
perspectiva de xénero da época na que vostede estudou na universidade?
María Xosé Agra: Foi unha época normal. En COU víanse xa
participacións e inquedanzas nas mulleres. Pelexamos polo futuro. Eu estiven
implicada nas loitas contra a represión debida ao sistema ditatorial. Na
carreira, os primeiros anos estivemos con manifestacións, desaloxos, táboas
reivindicativas, etc.
Entrevistador: Chegou vostede a formar parte dalgunha organización ou colectivo naquel
ambiente de reivindicación?
María Xosé Agra: Estiven na Larga Marcha e na NPG. Os primeros
escritos meus para a NPG trataban a cuestión da situación das mulleres e a súa
educación.
Entrevistador: Ten vostede algún autor ou algunha autora que a influíse ao longo da súa
carreira?
María Xosé Agra: Hegel coa súa Fenomenología
do espíritu e a correspondente temática da dialéctica de amo e esclavo.
Tamén Marx ou autoras como Alejandra Kollontai foron moi lidas e discutidas por
nós. Outro exemplar que me influíu foi o libro de Ferrero Mora El cambio de marcha en la filosofía.
Relata unha apertura da filosofía analítica dentro do ambiente escolástico que
reinaba en España. Vivín unha época onde nos formabamos fóra das aulas, con
aprendizaxes en grupos, o que fomentou o desenvolvemento do autodidactismo.
Como todo, non todos os estudantes eramos así, senón que había diferentes
grados de implicación.
Entrevistador: Unha vez terminada a carreira, como continúa a súa vida?
María Xosé Agra: Durante a carreira, casei no 1974 e por motivos da
clandestinidade non iba pola facultade. En quinto curso xa estaba embarazada
do meu primer fillo, que nace en febreiro.
Posteriormente contratáronme para
impartir filosofía en COU, en Doña Emma. Preparei as oposcións e fun a Madrid.
A primeira vez suspendín.
Cando iba a comezar o curso, en
Xuño, Esperanza Guisán infórmame de que quedara unha praza de profesora
axudante na facultade. Ao final, quedeime na universidade. Entrei o 1 de
setembro do 1979 e exercín docencia alí ata o 31 de agosto do 2021.
Cando comecei a
traballar na universidade, elaborei a tesina sobre Gramsci mentres traballaba nas
oposicións. Posteriormente, ao ter relación con Esperanza Guisán, introducínme na
ética e fixen un traballo sobre o filósofo moral Warnock e o cambio da
filosofía analítica coa crítica ao positivismo. A miña tese foi un estudo da
filosofía moral de John Rawls, titorizada por José Montoya.
Entrevistador: Foi vostede a
primeira persoa en España que estudou a John Rawls?
María Xosé Agra: Si, con diferencia de meses, en filosofía, si. A
tese deste autor foi lida tamén por Fernando Vallespín, pero centrándose este
no contrato con diversos autores. Eu centreime en Rawls e lin a tese sobre el no
1984. Con ela acadei o premio extraordinario, a distinción cum laude.
No 1996 sacáronme unha praza para dar
socioloxía. Fun unha das titulares mais novas en
España en impartir ética e socioloxía.
Daba fundamentalmente a Marx ,
Durkheim y Weber. Din Filosofia do Dereito e Política.
Pasados os anos quedou por un lado,
filosofia moral e por outro, filosofía do dereito.
Posteriormente impartín un curso de
doctorado sobre a teoría feminista.
Entrevistador: Vostede foi unha das pioneiras en tratar a cuestión de xénero dentro da
filosofía en España
María Xosé Agra: Antes de min estaba Celia Amorós, que abriu un
campo de estudo extraordinario co seu libro Crítica
de la razón patriarcal. Tamén autoras como
Amelia Valcárcel e Victoria Camps investigaron o tema no meu tempo.
Entrevistador: Participou vostede en diversas publicacións con Celia Amorós.
María Xose Agra: Fixen con ela traballo de seminario e estiven
tamén nalgún dos seus proxectos de investigación sobre a temática de feminismo
e multiculturalismo, entre outras cousas.
Entrevistador: Tamén
cultivou vostede relacións con outros grupos de investigación, tanto dentro
coma fóra do Estado.
Si. Creouse no CSIC o grupo de
filosofía política, presidido por Javier Luberza, no que participei.
Participei tamén en proxectos de
investigación coa UAM. Dos congresos celebrados con eles xordeu a Revista Internacional
de Filosofía Política financiada pola UAM e pola UNED. Había nela temáticas
novedosas e, sobre todo, moita xente diferente conectada.
Noutra etapa da miña vida
establecín vínculos académicos con Portugal, celebrando seminarios bianuais
entre a universidade compostelá e a de Braga.
Por outra banda, tamén cultivei
un vínculo forte con Cataluña debido á miña relación co grupo de filosofía e
xénero que fundou Fina Virulés e Rosa Rius.
Participei nos últimos proxectos de Fina Virulés e con
Margarita Boladeras. Esta foi a que levou a delante un mestrado de ciudadanía e
dereitos humanos. Estiven nel dando clase da materia de Xénero e Política
moitos anos.
Entrevistador: Cales diría que son as etapas do seu pensamento? Hai unha direción
lineal neste?
Maria Xosé Agra: En primer lugar, o desenvolvemento do meu
pensamento podese concretar na seguinte frase de Hannah Arendt: ``…poido vivir
sen facer nada pero non poido vivir sen comprender´´. Fun pouco ortodoxa e pouco
escolástica.
O activismo nutriume de
perspectivas a través das cales traballar. Con todo, as liñas centrais nas que
se divide o meu pensamento e a miña obra ao longo da miña traxectoria son a
teoría da xustiza (diferentes concepcións) e a teoría crítica feminista.
Centreime nos problemas da filosofía política contemporánea e o mundo
anglosaxón. Aínda que eu me movo no campo da teoría crítica, recollo aspectos
fundamnetais da filosofía analitica.
Entrevistador: Como foron os últimos anos da súa carreira?
Maria Xosé Agra: Como contexto, nos 2000, a partir do atentado do
11s, cambiou bastante a concepción da multiculturalidade.
No 2005 conseguir marchar a
Londres para estudar coa teórica feminista Anne Phillips, creadora do Gender
Institute. Durante a miña estancia alí, centreime na investigación para o que
posteriormente sería o texto de defensa da Cátedra.
No 2006 presenteime en Madrid á
cátedra e saqueina por segunda oportunidade na Universidade Autónoma de Madrid
(o sistema vixente chamábase habilitación).
No 2007 fíxenme, finalmente, catedrática da Universidade de
Santiago.
No 2004 entrei na comisión de pensamento do Consello da
Cultura, periodo no que estaba de de Decano Barreiro. Naquel momento, producíronse
exposicións de libros e congresos organizados por Torres Queiruga. Este último
propúxome crear algo sobre a cuestión do xénero e propiciei unha comisión
Técnica sobre Xénero e Igualdade xunto con outras pensadoras feministas como
Carmen Pérez Pais, Ana Romalie, Carmen Otero, Carmen Adán…
Entrevistador: Algún outro premio ou recoñecemento que mencionar?
Maria Xosé Agra: Gañei o premio extraordinario e o premio de
investigación. Na última asemblea que celebrou a Sociedade Española de Ética e Política
fun nomeada socia de honra.
Entrevistador: Considera que a súa traxectoria pódese resumir en guiarse mais polos
intereses que polas exigencias do academicismo e sobre todo pola praxe ?
Maria Xosé Agra: Claro, pensamento e vida van unidos, senón che
gusta algo hai que cambialo. Os dereitos se exercen, non sen teñen.
Comentarios
Publicar un comentario